Het belang van ambachtelijk meesterschap.
Interview
Wendy van Wilgenburg is opgeleid als cultureel en visueel antropoloog en is oprichter en directeur van het Ambacht in Beeld Festival, een jaarlijks festival dat een breed publiek van alle leeftijden kennis laat maken met ambachten uit binnen- en buitenland.
“Toen ik culturele en visuele antropologie studeerde, maakte ik mijn eerste film, over de bouw van een viool (De Ideale Klank, 2000). Ik was geïntrigeerd door de embodied knowledge van vioolbouwer Matthieu Besseling. De identieke herhalingen van een bepaalde beweging, met gereedschap dat een verlengstuk van zijn handen leek te zijn, de spieren die precies wisten wat ze moesten doen, de oren die konden luisteren naar het geluid van het hout, de ogen die de nerf observeerden, de neus die de hars rook. Alles werkt samen in een verfijnd evenwicht om het perfecte instrument te maken. Jarenlang oefenen, met toewijding en doorzettingsvermogen en ruimte voor experiment, hebben van hem een meestervioolbouwer gemaakt.
Mijn film over de vioolbouwer werd heel positief ontvangen en dit gaf me veel energie om door te gaan met het maken van films over ambachten. Ik heb in de afgelopen 25 jaar zo’n 150 films gemaakt, waarin ik beeldhouwers, molenrestauratoren, vilters, kostuumrestauratoren, modeontwerpers, graffitischrijvers, mandenvlechters, touwslagers, smeden en nog veel meer geweldige ambachtslieden heb mogen portretteren.
“Ik vind het enorm belangrijk en urgent dat we de vaardigheden van ambachtslieden herwaarderen en dat we kinderen leren om met je eigen handen iets moois te maken.”
Tegenwoordig staan deze ambachtelijke vaardigheden onder druk. Kinderen swipen met hun smartphones, ze bouwen dingen in Minecraft, maar niet meer met hun eigen handen. Ambachtslieden zijn veelal uit het straatbeeld verdwenen, omdat de werkplaatsen zijn verhuisd naar goedkopere delen van de stad, buiten de woonwijken. Ook hebben ambachtslieden moeite om opvolgers te vinden. Dit komt onder andere omdat het jaren van training kost om meester te worden. Hier hebben niet veel mensen de toewijding en het doorzettingsvermogen voor. Daarbij zien we dat jongeren in een op geld gebaseerde samenleving banen kiezen die hen meer financiële zekerheid geven. In deze tijd van massaproductie en massaconsumptie is het vinden van klanten voor ambachtslieden vaak geen vanzelfsprekendheid.
Ik vind het enorm belangrijk en urgent dat we de vaardigheden van ambachtslieden herwaarderen, dat we kinderen leren om met je eigen handen iets moois te maken. Dat we vakmensen een podium bieden en dat we ze in direct contact brengen met een groot publiek, om hen te inspireren, hun kunde en passie te delen en wellicht een opvolger of klant te vinden. Bovendien zet ik me in om ambachtelijke vakkennis te behouden, diverse ambachten zijn al (bijna) uitgestorven, denk aan perkament maken of kuipen.
Ambacht in Beeld Festival
In 2013 heb ik het Ambacht in Beeld Festival opgericht, omdat ik inmiddels heel goed begreep wat de uitdagingen waren voor ambachtslieden. Ik voelde een enorme drive om een veel breder publiek met ambachtelijk meesterschap in aanraking te brengen. Het evenement begon als een relatief klein filmfestival in Zaandam, met zo’n 200 toeschouwers. In drie jaar tijd groeide het uit tot een groot live evenement in Amsterdam, met filmvertoningen, maar vooral met hands-on workshops en masterclasses. Ook organiseerden we lezingen, demonstraties, een educatief programma en symposia. Vanaf 2015 verwelkomen we meer dan 15.000 bezoekers tijdens het festivalweekend.
Je handen uit de mouwen steken op een evenement dat voelt als een openbare werkplaats, waar je iets mag maken met de meester, spreekt blijkbaar een breed publiek aan. Het leren van nieuwe vaardigheden in een masterclass door een internationale meester heeft waarde voor studenten en professionals. Het kijken naar mooie films van over de hele wereld, en het voeren van discussies na de vertoningen, inspireert nieuwsgierige mensen.
Craft in Focus New York
Omdat ik het geluk heb gehad uitstekende vakmensen in New York te leren kennen, besloot ik het evenement ook in New York City te organiseren. De ambachtslieden daar kampen met dezelfde uitdagingen en er was nog geen festival zoals Ambacht in Beeld. Het was geen makkelijk project en kostte meer dan twee jaar voorbereiding, maar het is gelukt. In 2017 en 2019 waren er mooie edities, genaamd Craft in Focus Festival. Met Industry City als onze locatiepartner en Popular Mechanics en Apartment Therapy als mediapartner.
Sinds 2022 vindt het Ambacht in Beeld Festival in Amsterdam plaats in de NDSM Loods, een bijzonder ruime en stoere locatie, waar meer dan 90 ambachtslieden, musea, opleidingen, verenigingen en partners hun liefde voor het ambacht delen met het publiek.
Ambacht in Beeld Opleidingsdagen
Sinds 2023 organiseren we naast het Festival ook de Ambacht in Beeld Opleidingsdagen. Hier kunnen leerlingen van middelbare scholen kennismaken met allerlei ambachtelijke vakopleidingen. Ze kunnen gratis workshops volgen en zo ontdekken met welke materialen en gereedschappen ze affiniteit voelen. We organiseren deze Opleidingsdagen om de zichtbaarheid en instroom op deze opleidingen te vergroten, hoognodig in deze tijd.”
Wendy van Wilgenburg woont in Zaandam in een gerestaureerd huis met behoud van de oorspronkelijke elementen en heel veel ambachtelijke accenten. Nieuwsgierig? Lees meer op de website van Apartment Therapy.
